Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
post
Lesezeit: 6 Minuten

Gevaarlijke stoffen zijn substanties die een chemisch veiligheidsrisico met zich meebrengen. Bij het werken met gevaarlijke stoffen moeten verscheidene wetten en voorschriften worden gevolgd. Deze schrijven voor hoe werkgevers hun personeel veilig kunnen laten werken. In dit artikel vindt u alle belangrijke informatie over dit onderwerp.

Definitie van gevaarlijke stoffen

Onder gevaarlijke stoffen vallen zowel zuivere stoffen (elementen en verbindingen) als mengsels die hieruit bestaan. In de verordening voor gevaarlijke stoffen wordt onderscheid gemaakt op basis van kenmerken van de stoffen:

  1. Gevaarlijke stoffen, die als zodanig gemarkeerd zijn
  2. CMR-stoffen: kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische stoffen
  3. Stoffen die het risico van een explosie met zich meebrengen
  4. Stoffen die worden gevormd tijdens de productie of het gebruik van de stoffen die vallen onder punt 1, 2, of 3
  5. Stoffen die niet onder de punten 1 tot 3 vallen, maar door hun fysisch-chemische of toxische eigenschappen een risico vormen voor de gezondheid en veiligheid van werknemers
  6. Stoffen waarvoor een blootstellingslimiet is gedefinieerd

Een handleiding voor de omgang met gevaarlijke stoffen schrijft de noodzakelijke maatregelen voor een veilige werkplek voor. De wettelijke bepalingen voor de opslag van radioactief materiaal vindt u in de Kernenergiewet uit 1963.

Verplichtingen voor de werkgever

Bij de omgang met gevaarlijke stoffen op de werkplek, is de werkgever in grote mate verantwoordelijk voor de werknemers. Daartoe behoort het naleven van de wettelijke bepalingen, verordeningen en normen die de gezondheid en veiligheid van de werknemer waarborgen.

In principe geldt voor het werken met gevaarlijke stoffen de onderstaande volgorde van maatregelen:

  • Vermijden
  • Inperken
  • Beschermen

Gevaarlijke stoffen dienen daarom zo min mogelijk te worden gebruikt. Bij het werken met gevaarlijke stoffen moet de werkplek zo veel mogelijk worden afgeschermd of extra worden beveiligd. Daarnaast dient de werkgever een persoonlijke beschermingsuitrusting beschikbaar te stellen voor zijn werknemers. Ook moet het personeel worden geschoold in de omgang met gevaarlijke stoffen.

Met de volgende punten moet u als werkgever ook rekening houden:

  • Er moet een risicobeoordeling worden gemaakt om te controleren of een stof potentieel gevaarlijk is.
  • Gevaarlijke stoffen moeten een duidelijk zichtbaar etiket hebben.
  • De veiligheidsinformatiebladen voor het werken met gevaarlijke stoffen moeten beschikbaar zijn voor alle medewerkers.
  • Er moeten waarschuwingsborden worden geplaatst.
  • Werknemers moeten regelmatig worden geschoold in de bedrijfsregels over het omgaan met gevaarlijke stoffen.
  • Regelmatige medische controles van medewerkers door een (bedrijfs)arts kan – afhankelijk van de gebruikte gevaarlijke stoffen – noodzakelijk zijn.
  • Voor het werken met gevaarlijke stoffen kan een bewijs van deskundigheid verplicht zijn.

Voorzorgsmaatregelen voor het werken met gevaarlijke stoffen

Mitarbeiter prüft Gefahrstofflagerung

Voordat er concrete maatregelen worden genomen, is eerst een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) van de betreffende stoffen nodig. Aanbevelingen en informatie over deze risicobeoordeling vindt u in de Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS) en op het Arboportaal, waar u ook meer informatie vindt over het werken met gevaarlijke stoffen. Om het risico goed te kunnen inschatten, kunt u externe experts om advies vragen of interne experts op het gebied van veiligheid en gezondheid aanstellen.

De risicobeoordeling biedt aanknopingspunten voor mogelijke maatregelen. Deze zijn onder te verdelen in vier categorieën:

  • Vervangen van gevaarlijke stoffen door ongevaarlijk substanties
  • Technische voorzorgsmaatregelen in de vorm van gesloten systemen, afzuiging en ventilatiesystemen
  • Organisatorische voorzorgsmaatregelen als scholing in het werken met gevaarlijke stoffen, onderhoudsplanning en tijdsduur waarin met de stoffen wordt gewerkt
  • Persoonlijke voorzorgsmaatregelen, zoals beschermende maskers en kleding

Gevaarlijke stoffen correct opslaan

Bij het werken met gevaarlijke stoffen hoort ook een veilige opslag. Aanbevelingen voor de juiste opslag vindt u in de richtlijnen voor gevaarlijke stoffen. De stoffen moeten zo worden opgeslagen dat ze de gezondheid of het milieu niet kunnen schaden. Afhankelijk van de risicobeoordeling kunt u gevaarlijke stoffen bijvoorbeeld in gesloten veiligheidsbakken of -vaten bewaren, maar ook in veiligheidskasten, die van een GHS-symbool zijn voorzien. 

Ook opslagruimtes moeten aan speciale eisen voldoen en uitgerust worden met stabiele stellingen. Verder wordt voorgeschreven dat er regelmatige controles plaatsvinden en dat u een volledige documentatie van de opgeslagen gevaarlijke stoffen bijhoudt. Voor het correct afvoeren van gevaarlijke stoffen, verwijzen we u verder naar onze bijdrage over chemisch afval afvoeren.

Checklist voor het werken met gevaarlijke stoffen

Met onze checklist bij de hand kunt u met een gerust hart met gevaarlijke stoffen aan de slag:

Veiligheid van werknemers bij de omgang met gevaarlijke stoffen:

  • Is er een actuele gebruiksaanwijzing voor de omgang met gevaarlijke stoffen? Hangt deze op een goed zichtbare plek?
  • Zijn alle medewerkers ingelicht over de veiligheids- en preventiemaatregelen bij het werken met gevaarlijke stoffen?
  • Zijn er geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen voor alle medewerkers beschikbaar?
  • Is er voldoende EHBO-uitrusting, zoals oogspoelstations en adembescherming?

Veiligheid bij het opslaan van gevaarlijke stoffen:

  • Worden alle gevaarlijke stoffen bewaard in speciale containers? Verkeren deze in goede staat?
  • Zijn de opgeslagen gevaarlijke stoffen correct gelabeld?
  • Zijn de gevaarlijke stoffen veilig afgezonderd van recreatieruimtes, doorgangswegen en voedingsmiddelen?
  • Is er voldoende opslagruimte?
  • Worden gevaarlijke stoffen volgens de voorschriften afgezonderd door onder meer scheidingswanden en aparte opvangbakken?
  • Worden alle gevaarlijke stoffen van categorie 1 en 2 (kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische stoffen) afgesloten bewaard?
  • Hebben uitsluitend bevoegde en opgeleide medewerkers toegang tot de opslagruimte van gevaarlijke stoffen van categorie 1 en 2?
  • Zijn er geschikte transportmiddelen voorhanden voor een veilig transport van gevaarlijke stoffen?
  • Zijn er geschikte hulpmiddelen beschikbaar voor lekkages, zoals absorptiemateriaal of afvoerbescherming?

Uniform systeem voor het werken met gevaarlijke stoffen: het GHS

Voor het veilig werken met gevaarlijke stoffen zijn er talrijke verordeningen, regels en normen die zijn opgesteld ten gunste van de veiligheid en gezondheid van werknemers. Deze zijn terug te vinden in de PGS. De internationale standaard komt tot uiting in het Globally Harmonised System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS), een systeem voor het labelen en indelen van chemische stoffen, dat is ontwikkeld door de Verenigde Naties. Het is voortgekomen uit de wens om de verschillende systemen per land te harmoniseren in een wereldwijd systeem. De GHS wordt onder meer gebruikt voor symbolen op verpakkingen en veiligheidsinformatiebladen.

Het doel van het uniforme systeem is om de risico’s voor de gezondheid en veiligheid van mens, dier en milieu wereldwijd tot een minimum te beperken – zowel in de transportsector als bij de productie en het gebruik van gevaarlijke stoffen. De richtlijn voorziet in uniforme gevarenpictogrammen en risico- en veiligheidsaanbevelingen, die indelen hoe gevaarlijk een stof is. De gevarensymbolen zijn ondergebracht in een lijst van gevarenklassen en hebben de vorm van een rood omlijnde ruit met een witte achtergrond.

Andere regelgeving in de omgang met gevaarlijke stoffen

Naast de PGS-richtlijnen en de lijst van gevarenklassen van het GHS moeten onder andere de volgende wetten in acht worden genomen:

  • In de Wet milieubeheer leest u wat u met gevaarlijke afvalstoffen moet doen, maar hierin staan ook richtlijnen over de verpakking en aanduiding (Paragraaf 9.2.3) van (gevaarlijke) stoffen. 
  • In de Waterwet vindt u onder meer wetgeving over het storten of lozen van (vervuilende) stoffen in oppervlaktewater.
  • In de REACH-verordening is de registratie van chemische stoffen en mengsels voor de Europese Unie geregeld. Zonder REACH-registratie mag een stof niet worden gekocht, geïmporteerd of vervaardigd.   

Veelgestelde vragen over het werken met gevaarlijke stoffen

Welke wetgeving geldt voor het werken met gevaarlijke stoffen?

Bij het werken met gevaarlijk stoffen zijn er meerdere wetten, voorschriften en regels waaraan u zich dient te houden. De meeste vindt u terug in de Publicatie Gevaarlijke Stoffen (PGS). De internationale standaard voor gevaarlijke stoffen wordt vormgegeven door de Globally Harmonised System of Classification and Labelling of Chemicals(GHS).

Welke verplichtingen heeft de werkgever voor het werken met gevaarlijke stoffen?

Bij de omgang met gevaarlijke stoffen op de werkplek, is de werkgever in grote mate verantwoordelijk voor de werknemers. Daartoe behoort het naleven van de wettelijke bepalingen, verordeningen en normen die de gezondheid en veiligheid van de werknemers waarborgen.

In principe geldt voor het werken met gevaarlijke stoffen de onderstaande volgorde van maatregelen:
• Vermijden
• Inperken
• Beschermen

Hoe moeten gevaarlijke stoffen worden opgeslagen?

Bij het werken met gevaarlijke stoffen hoort ook een veilige opslag. De daarvoor geldende voorschriften vindt u in de Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS). De stoffen moeten in ieder geval zo worden opgeslagen dat ze geen schade kunnen toebrengen aan de gezondheid of natuur. Afhankelijk van het veiligheidsrisico moeten gevaarlijke stoffen worden opgeborgen in gesloten bakken of veiligheidskasten, die voorzien zijn van de bijbehorende GHS-symbolen. Ook dienen de opslagruimtes aan speciale eisen te voldoen. Verder worden regelmatige controles en een volledige documentatie van de opgeslagen gevaarlijke stoffen voorgeschreven.    

Let op: de hier genoemde voorschriften zijn slechts een keuze uit de belangrijkste wettelijke richtlijnen. Voor gedetailleerde informatie verwijzen we u naar de hier weergegeven voorschriften en wetten. Bij de concrete omzetting in uw bedrijf dient u zich bij twijfel tot een deskundige te richten.

Bron afbeelding:
© gettyimages.de – Courtney Hale