Inhoud
HEPA-filters worden onder meer gebruikt in luchtzuiveringssystemen en industriële stofzuigers. Ze reinigen de lucht in bedrijven of fabrieken, met name door stof en andere emissies te filteren die op lange termijn schadelijk zijn voor de gezondheid. HEPA staat voor High Efficiency Particulate Air. Het gebruik van HEPA-filters is in bepaalde industrieën bij wet verplicht, bijvoorbeeld bij steriele productie. Met behulp van HEPA-filters worden zelfs de fijnste deeltjes, die onzichtbaar zijn voor het menselijk oog, effectief uit de lucht verwijderd.
In het onderstaande leggen we uit hoe HEPA-filters werken, welke filterklassen er zijn voor industriële stofzuigers en hoe u een HEPA-filter kunt schoonmaken.
HEPA-filterklassen van industriële stofzuigers
Bij industriële stofzuigers zonder HEPA-filter kunnen de allerkleinste deeltjes, zoals stuifmeel en ander stof, via de uitgeblazen lucht weer in de omgeving terechtkomen en rechtstreeks worden ingeademd. Door het gebruik van een HEPA-filter worden de deeltjes binnenin vastgehouden en is de lucht die weer wordt uitgeblazen schoon. Daarom zijn industriële stofzuigers met HEPA-filters van de klassen H13 en H14 sterk aan te bevelen als er bijvoorbeeld giftig stof moet worden verwijderd. Een industriële stofzuiger met zo’n filter reinigt dus zelfs de omgevingslucht een beetje!
Bij de aanschaf van een industriële stofzuiger raden wij aan om goed te letten op de technische specificaties van de fabrikant, zodat u zeker weet dat het apparaat de juiste filterklasse voor uw situatie heeft. De Europese norm NEN-EN 1822-1 deelt HEPA-filters in op basis van het zogenaamde afscheidingsrendement, oftewel het percentage aan fijne deeltjes dat wordt gefilterd.
De onderstaande tabel is een overzicht van de verschillende HEPA-filterklassen die overeenkomen met de EU-norm. Met behulp daarvan kunt u het juiste filter voor uw industriële stofzuiger vinden.
| Filtergroep | Filterklasse volgens NEN-EN 1822-1:2019 | Retentie (Totale waarden in MPPS* | Doorlating (Totale waarden in MPPS* | Retentie (Plaatselijke waarden in MPPS* |
|---|---|---|---|---|
| EPA: Efficiënt deeltjesfilter | E10 E11 E12 | ≥ 85 ≥ 95 ≥ 99,5 | ≤ 15 ≤ 5 ≤ 0,5 | – – – |
| HEPA: Hoogefficiënt deeltjesfilter | H13 H14 | ≥ 99,95 ≥ 99,995 | ≤ 0,05 ≤ 0,005 | ≥ 99,75 ≥ 99,975 |
| ULPA: Hoogefficiënt deeltjesfilter voor ultrakleine deeltjes | U15 U16 U17 | ≥ 99,9995 ≥ 99,99995 ≥ 99,99995 | ≤ 0,0005 ≤ 0,00005 ≤ 0,000005 | ≥ 99,9975 ≥ 99,99975 ≥ 99,999975 |
Met behulp van een HEPA-filter kunnen zelfs coronavirussen onschadelijk worden gemaakt. Hiervoor hebt u minimaal een deeltjesfilter met de filterklasse H13 nodig. De filters van de klassen daaronder kunnen virussen niet uit de lucht halen. Daarnaast heeft het gebruikte apparaat een hoog debiet – oftewel volumesnelheid – nodig, die moet zijn afgestemd op de ruimte.
Kunnen HEPA-filters worden schoongemaakt?
Wanneer HEPA-filters een tijdje in gebruik zijn geweest, hopen de gefilterde deeltjes zich in het weefsel op. Hierdoor werkt het filter na verloop van tijd minder goed. Voordat u overweegt een HEPA-filter schoon te maken, is het van essentieel belang de informatie in de handleiding van het filter te lezen om fouten op voorhand te vermijden. Fabrikanten moeten namelijk expliciet vermelden of een HEPA-filter kan worden gereinigd en hergebruikt, en hoe dit moet gebeuren.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen wasbare en niet-wasbare HEPA-filters. De wasbare varianten zijn ook geschikt voor nat-en-droog-stofzuigers. Niet-wasbare HEPA-filters zijn bedoeld voor eenmalig gebruik, aangezien ze bij zelfs de meest voorzichtige wasbeurt beschadigd raken en daarna veel minder goed presteren. Maar ook een wasbaar HEPA-filter, dat op de juiste manier is schoongemaakt, zal niet voor 100 procent presteren als een nieuw filter. Zelfs na een grondige wasbeurt blijven er vuil en deeltjes in het filterweefsel achter. Ook herbruikbare HEPA-filters moet u na verloop van tijd vervangen.
Wij raden aan op de volgende vier punten te letten bij het schoonmaken van een herbruikbaar HEPA-filter:
- Draag bescherming
Als u er zeker van wilt zijn dat u bij het schoonmaken geen stofdeeltjes inademt, raden wij u aan om een stofmasker en handschoenen te dragen.
- Grove reiniging
Doe het HEPA-filter in een plastic zak en doe deze dicht, zodat u de deeltjes die erin zitten niet inademt. Schud nu het grove vuil en de deeltjes los, door de zak heen en weer te schudden of uit te kloppen. Doe dit bij voorkeur buiten!
- Voorbereiding
Bij deze stap laat u het filter enige tijd in de zak rusten, totdat de losse deeltjes zijn gedaald. Verwijder vervolgens voorzichtig het filter, zodat het stof niet opnieuw opwervelt.
- Hepa-filter wassen
Vervolgens kan het filter onder stromend water worden afgespoeld. Volg de instructies van de fabrikant, voordat u schoonmaakmiddelen gebruikt! Ook borstels en dergelijke moeten voorzichtig worden gebruikt om het HEPA-filter niet te beschadigen.
- Drogen
De laatste stap is het zorgvuldig drogen van het HEPA-filter. Zorg ervoor dat het filter helemaal droog is alvorens het opnieuw te gebruiken. Restvocht vormt namelijk een ideale basis voor schimmel.
Hoe werkt een HEPA-filter?
HEPA-filters bestaan uit meerdere laagjes van een zeer fijnmazig weefsel. Hierin zijn vezels van cellulose, glasvezel of synthetische materialen van verschillende dikte onregelmatig verwerkt. Deze filtermatten zijn in lagen gerangschikt en worden gescheiden door afscheiders van golvend materiaal. Het gehele filter wordt omsloten door een stabiel frame.
De bijzondere effectiviteit van HEPA-filters is gebaseerd op een combinatie van verschillende fysische en mechanische factoren:
- Door de structuur met meerdere laagjes komen grove deeltjes niet door de weefselstructuur van het filter. Dit wordt het zeefeffect genoemd en is de reden dat gewoon stof niet door het filter kan.
- Voor deeltjes tot 0,7 µm wordt gebruik gemaakt van het zogenaamde traagheidseffect: deze deeltjes zijn eigenlijk klein genoeg om door de fijne mazen te komen. Ze zijn echter te traag om door de luchtstroom langs de vezels te worden geleid. Daarom blijven de deeltjes toch in het filter hangen.
- Het barrière-effect zorgt ervoor dat deeltjes van 0,2 µm door de zwaartekracht worden aangetrokken tot de gaasvezels. Daarom blijven ook deze deeltjes in het filter hangen.
- Deeltjes kleiner dan 0,1 µm volgen het diffusie-effect: ze bewegen zich in willekeurige richting, onafhankelijk van de luchtstroom. Daarom botsen ze gemakkelijk tegen het weefsel en hechten zich eraan vast. Een voorbeeld hiervan zijn de uitwerpselen van huisstofmijten, die allergieën kunnen veroorzaken.
Dankzij dit complexe systeem kunnen HEPA-filters tot 99,995% van alle stof en zwevende deeltjes uit de omgevingslucht absorberen. Zelfs inhaleerbare stoffen, zoals asbest en schimmelsporen, kunnen op deze manier worden gefilterd.
Gebruik van HEPA-filters: de grenswaarden voor stoffen op de werkplek
In Nederland bepaalt de Sociaal-Economische Raad (SER) welke grenswaarden gelden voor alle verschillende stoffen en deeltjes op het werk. Deze zijn opgenomen in de ‘Databank Grenswaarden Stoffen op de Werkplek’. Aan de hand van de naam, het CAS-nummer (CAS staat voor Chemical Abstracts Service) of het EU-nummer kunt u precies zien wat de grenswaarde per stof is en wanneer het noodzakelijk is om gebruik te maken van HEPA-filters.
Veelgestelde vragen over HEPA-filters schoonmaken en filterklassen
Niet alle deeltjesfilters kunnen worden gewassen en hergebruikt – maar er zijn varianten, waarbij een reiniging mogelijk en de moeite waard is. Er zijn ook filters die alleen geschikt zijn voor eenmalig gebruik. Let altijd op de voorschriften van de fabrikant, voordat u een HEPA-filter schoonmaakt: fabrikanten zijn verplicht aan te geven of het product voor één- of meermalig gebruik is.
Was het deeltjesfilter bij voorkeur in de buitenlucht. Draag daarbij een mondkapje en handschoenen om u te beschermen tegen ronddwarrelende deeltjes. Gebruik geen schoonmaakmiddel en ook geen scherpe voorwerpen om een HEPA-filter schoon te maken – u kunt het materiaal makkelijk beschadigen.
Voor een bescherming tegen coronavirussen heeft u een apparaat nodig dat minstens een HEPA-filter met klasse 13 heeft. De filterklassen daaronder bieden geen bescherming tegen virussen.
Let op: de hier genoemde voorschriften zijn slechts een keuze uit de belangrijkste wettelijke richtlijnen. Voor gedetailleerde informatie verwijzen we u naar de hier weergegeven voorschriften en wetten. Bij de concrete omzetting in uw bedrijf dient u zich bij twijfel tot een deskundige te richten.
Bron afbeelding:
© gettyimages.de – sturti
