Inhoud
Schroefverbindingen behoren tot de meest stabiele verbindingen die er zijn. Dit is te danken aan het slimme ontwerp van schroefdraad: wanneer een buiten- en een binnendraad perfect in elkaar grijpen, wordt er een maximaal houvast gecreëerd. Twee onderdelen die op die manier met elkaar zijn verbonden, zijn bestand zijn tegen grote belastingen. Hiervoor moeten de schroeven of schroefbouten goed in het gat passen, maar mogen ze tegelijkertijd niet te los zitten. Als u zelf schroefdraad wilt tappen, moet u erg nauwkeurig te werk gaan.
Het eigenlijke werk is echter niet al te moeilijk. In deze handleiding leest u welk gereedschap en apparatuur u nodig hebt en welke stappen u moet doorlopen om een goed functionerende binnendraad te snijden.
Welk gereedschap hebt u nodig om schroefdraad te tappen?
U hebt in principe het volgende gereedschap nodig:
- Draadtap
- Spiraalboor
- Verzinkboor
- Drevel
Naast het genoemde gereedschap vergemakkelijken een drevel en tapolie het werk. Tapolie voorkomt dat er te veel wrijving ontstaat, wat het gereedschap en het object zou kunnen beschadigen. Ook een veiligheidsbril is onmisbaar om uw ogen tegen spanen te beschermen.
De juiste draadtap
De draadtap is het belangrijkste gereedschap bij het tappen van schroefdraad. Welke draadtap u moet kiezen hangt af van het materiaal, de grootte van het boorgat, en of u handmatig of machinaal te werk gaat. Draadtappen verschillen qua profiel, kop, aanzet en groef. De vraag is: wat voor schroefdraad wilt u precies maken?
- Type schroefdraad: de verschillende soorten schroefdraad zijn internationaal gestandaardiseerd. In Europa worden vaak zgn. metrische schroefdraden (M) of metrische fijne schroefdraden (MF) gebruikt. Andere soorten zijn de Britse Whitworth-schroefdraden (Ww/BSW) of de in Amerika gebruikte UNC- (grof) en UNF-schroefdraden (fijn).
- Profiel: de snijtandjes, de flankhoek en de spoed, oftewel de afstand tussen twee opeenvolgende draden, moeten overeenkomen met die van de buitendraad die er uiteindelijk in komt. Ook hier helpen de genormeerde markeringen bij het maken van de juiste keuze.
- Aanloop: hoe harder het bewerkte materiaal is, hoe meer aansnijdingen de boor moet hebben. Dat zijn de eerste paar tanden aan het uiteinde van de draadtap. Deze steken minder ver uit en verwijderen al wat materiaal, voordat de eigenlijke schroefdraad wordt getapt. Hierdoor verloopt het werk gemakkelijker en slijt de boor minder snel.
- Kop: voor doorlopende gaten kiest u een draadtap met een puntig uiteinde, voor blinde gaten moet het uiteinde van de tap afgevlakt zijn.
- Groef: de spanen worden afgevoerd door de groef die in het profiel van de tap is aangebracht. Als de groef verticaal loopt, vallen de spanen naar beneden, als deze spiraalvormig loopt, worden de spanen naar boven uit het boorgat afgevoerd (handig bij blinde gaten).
- Schacht: voor zeer harde materialen zijn er draadtappen met een versterkte schacht verkrijgbaar. Hierdoor wordt een betere krachtoverbrenging bereikt.
De spiraalboor
Voor het voorboren van het gat is het van belang dat u rekening houdt met het materiaal van het object en de gewenste diameter. Houd er rekening mee dat de boor voor het voorboren kleiner moet zijn dan de tap waarmee u de schroefdraad gaat snijden. Bij boren wordt de maat in millimeters aangegeven. Met een M8-boor maakt u dus een boorgat met een diameter van 8 mm. Als u echter een M8-schroefdraad wilt tappen, moet het boorgat kleiner zijn dan 8 mm.
Met deze formule kunt u berekenen welke diameter het voorgeboorde gat moet hebben:
diameter schroefdraad – spoed = diameter boorgat
De diameter van de schroefdraad wordt hiervoor altijd naar beneden afgerond op één cijfer achter de komma.
Als u een M6-schroefdraad met een spoed van 0,75 mm wilt snijden, heeft u dus een voorgeboord gat van 5,2 mm nodig.
De verzinkboor
Voor het verzinken van het boorgat heeft u een conische verzinkboor met een hoek van 90 graden nodig. Ook hier kunt u kiezen uit verschillende maten en materialen. Als u bijvoorbeeld binnendraad in metaal wilt snijden, zijn verzinkboren van het extra sterke HSS-staal zeer geschikt.
Schroefdraad tappen: machinaal of met de hand?
Een andere belangrijke vraag is of u met de hand wilt tappen of een machine wilt gebruiken. Dit hangt er vooral vanaf hoe vaak u dit moet doen. Voor incidenteel gebruik volstaan handtappen, maar als u vaak veel schroefdraad moet tappen, bespaart u met een machine zowel tijd als kracht.
- Een handtap wordt in een wringijzer geklemd. Deze draadtappen zijn verkrijgbaar in verschillende uitvoeringen: als enkelvoudige tap of als meerdelige sets. Terwijl u met de enkelvoudige tap de schroefdraad in één keer snijdt, zijn met een tapset twee of drie stappen nodig. Zo’n set bestaat meestal uit een voor-, midden- en nasnijder. Alle hebben hetzelfde profiel, maar de tanden van de voor- en middensnijder zijn niet volledig uitgewerkt. Hierdoor wordt bij elke stap slechts een deel van het materiaal verwijderd, totdat de schroefdraad uiteindelijk met de nasnijder wordt voltooid. Het voordeel ten opzichte van een enkelvoudige tap is dat het werk gemakkelijker gaat en dat de afzonderlijke boren minder snel slijten, omdat er minder kracht op wordt uitgeoefend.
- Met machinale draadtappen snijdt u de schroefdraad altijd in één keer.Ze kunnen worden vastgeklemd in CNC-, tap- of boormachines. U profiteert vooral van de hogere snelheid en betere krachtoverbrenging wanneer u zeer harde materialen wilt bewerken. Een ander voordeel is dat de tap verticaal wordt uitgelijnd en gefixeerd. Zo is het ook voor onervaren gebruikers eenvoudig om nauwkeurig binnendraad te snijden.
Welke rol speelt het materiaal bij het tappen van schroefdraad?
Het materiaal waarmee u werkt, is bepalend voor de keuze van uw gereedschap. Hoe harder het materiaal, hoe moeilijker het is om de schroefdraad met de hand te tappen en hoe robuuster de draadtap moet zijn.
1. Hout:
Een schroefdraad in hout tappen is vrij eenvoudig. Vaak heeft u daarvoor zelfs geen tap nodig. Voor hout zijn er speciale schroeven, zogenaamde zelftappers, die de schroefdraad direct bij het schroeven in het hout snijden.
2. Kunststof:
Als u een schroefdraad in kunststof wilt snijden, is de samenstelling van belang. Bij sommige zachte soorten kunststof kunt u met zelftappers werken. Voor zeer harde, vormvaste kunststoffen heeft u handtappen van het juiste materiaal nodig.
3. Metaal:
Ook bij metaal is het van belang om te weten met welke soort u precies te maken heeft. Het is heel goed mogelijk om met de hand een schroefdraad in aluminium te tappen. Bij ijzer- en staalverbindingen wordt dit steeds moeilijker. Bovendien heeft u in dat geval absoluut een draadtap van gereedschapsstaal nodig, omdat alleen deze sterker zijn dan het werkstuk zelf.
Houd er rekening mee dat de schroefdraad altijd moet overeenkomen met de schroef. Schroeven worden meestal rechtsom ingedraaid. In sommige gevallen kan het echter zinvol zijn om linksdraaiende schroeven te gebruiken (bijvoorbeeld wanneer de onderdelen die worden verbonden zelf in die richting bewegen en de schroefverbinding na verloop van tijd los kan raken). Om die reden zijn er zowel rechts- als linksdraaiende draadtappen verkrijgbaar.
Schroefdraad tappen: stap-voor-stap instructies
In principe zijn er drie stappen bij het tappen van schroefdraad. Deze handleiding laat u zien hoe het moet.
- Voorboren
Alvorens u de schroefdraad tapt, dient u voor te boren. Boor een gat met de kerndiameter van de schroefdraad. Deze kunt u berekenen met de volgende formule:
diameter schroefdraad – spoed = diameter boorgat
Boor met behulp van een spiraalboor een gat met de juiste kerndiameter en diepte. Bij gladde of zeer harde materialen is het raadzaam om de boorplaats vooraf met een drevel aan te stippen, zodat de boor niet wegglijdt. - Boorgat verzinken
Nu wordt het tijd om het gat aan de bovenrand te ‘verzinken’. Gebruik de verzinkboor met een hoek van 90 graden om de rand van het boorgat af te schuinen. De verzinkboor moet hiervoor ongeveer 10 procent groter zijn dan de boor die u eerder hebt gebruikt om het gat te maken. Dankzij de afschuining kan de draadtap gemakkelijker worden geplaatst en loodrecht in het materiaal worden gedraaid.
- De schroefdraad tappen
Nu begint het echte werk: het tappen van de schroefdraad. Hiervoor hebt u twee mogelijkheden:
• Met de hand tappen
Smeer de draadtap in met tapolie en plaats deze op de afgeschuinde monding van het gat. Draai de boor nu langzaam en met gelijkmatige druk in het gat. Na twee volledige omwentelingen draait u hem ongeveer een halve omwenteling terug. Op deze manier wordt de spaan gebroken en wordt het gereedschap ontlast. Ga zo door totdat de gewenste diepte is bereikt. Bij meerdelige tapsets herhaalt u dit proces vervolgens met de midden- en nasnijder.
• Met de machine tappen
Smeer de tap in met tapolie en plaats deze precies boven het gat. Zet de machine aan en breng de tap voorzichtig naar de opening van het gat. Er is niet veel druk nodig, want na de eerste omwentelingen ‘vreet’ de tap zich door de spiraalvormige bewegingen vanzelf in het materiaal. Wanneer de gewenste diepte is bereikt, stopt u de machine, stelt u de tegenovergestelde draairichting in en zet u de machine weer aan. De boor wordt automatisch door de schroefdraad teruggebracht.
Veelgestelde vragen over schroefdraad tappen
• Drevel: om het boorgat te markeren
• Boor: om voor te boren
• Verzinkboor: om de rand van het boorgat af te schuinen
• Draadtap: om de schroefdraad te tappen
• Tapolie: om een te hoge weerstand te vermijden en eventuele schade aan gereedschap en ma-teriaal te voorkomen
• Veiligheidsbril tegen rondvliegende spanen
Een schroefdraad tappen met de hand doet u in principe in drie stappen: eerst boort u een gat met de juiste diameter, vervolgens wordt dit aan de bovenrand verzonken met een verzinkboor en tot slot wordt de schroefdraad erin gesneden met een draadtap of een set draadtappen. Bij zulke tapsets snijdt u het profiel in drie stappen, omdat de tanden van de voor- en middensnijder niet volledig zijn uitgewerkt. Hierdoor wordt bij elke stap slechts een deel van het materiaal verwijderd, totdat de schroefdraad uiteindelijk met de nasnijder wordt voltooid.
De boor moet kleiner zijn dan de tap. Bij boren wordt de maat in millimeters aangegeven. Met een M10-boor maakt u dus een boorgat met een diameter van 10 mm. Als u echter een M10-schroefdraad wilt tappen, moet het boorgat kleiner zijn dan 10 mm.
Met deze formule kunt u de diameter van het boorgat berekenen:
• diameter schroefdraad – spoed = diameter boorgat
Bron afbeelding:
© gettyimages.de – prabhjits
